Pochwała jest jedną z najskuteczniejszych metod nagradzania dzieci. Zdarza się, że wypowiedziana w dobrej wierze może przynieść efekty inne od oczekiwanych.

Czego należy unikać?

  1. Pochwała nie może być generalizująca i oceniająca bez wskazania działań dziecka.
    Kiedy dziecko nieustannie słyszy: ,,jesteś wspaniałe, świetne, pomocne” uczymy je, że jego poczucie wartości zależy od naszego zadowolenia. Zamiast radości pojawia się presja sprostania wymaganiom. Jest to nierealistyczne - nie zawsze można być świetnym, wspaniałym, pomocnym. Dziecko wyobraża sobie, że jeżeli nie wykona tego, o co prosi dorosły to już nie będzie świetny. Dzieciom, które przyswoiły sobie taki przekaz, poczucie winy będzie towarzyszyć potem przy każdej pomyłce. Niektóre z nich uzależniają się od oceny i jeśli nie usłyszą pochwały, są zdezorientowane, nie potrafią same ocenić jaką wartość ma ich praca.
  2. Nie powinniśmy chwalić tylko po to, by osiągnąć pewny zamierzony skutek.
    Np.: by zachęcić je do posprzątania swojego pokoju mówimy ,,jestem dumna, gdy dbasz o porządek”. Dziecko może dojść do wniosku, że zasługuje na miłość, gdy zadowala rodziców. I w przyszłości, zamiast podążać za własnymi pragnieniami, może kierować się tylko tym, czy to, co robi spodoba się innym.                                    
  3. Nie powinniśmy chwalić wyłącznie za dobrze wykonane zadanie.
     Pomijając wysiłek uczymy je, że ważne są tylko osiągnięcia. Ono musi wiedzieć, że wkład pracy jest równie ważny.
  4. Nie porównuj dziecka z innym.
    W ten sposób promujemy rywalizację, która sprzyja konfliktom, nie współpracy.

Jak chwalić skutecznie?

  1. Zauważ swoje dziecko, nie oceniaj; wiąż jego działanie z radością i satysfakcją, nie z nagrodą materialną.
    Ocena jest łatwa, pochwała wspierająca trudna – wymaga uwagi, wnikliwości, dostrzegania, co dziecko naprawdę zrobiło. Gdy Twoje dziecko mówi ,,Zobacz co robię” oczekuje zainteresowania, zauważenia,    nie nastawiaj się bardziej na oceny typu ,,Znakomicie, świetnie, super”, powiedź np.: ,,Widzę, jak wysoko się wspinasz”. Gdy oceniamy wysiłek dziecka, opisując to co robi, pozostawimy mu swobodę w ocenie swoich dokonań.
  2. Zamiast używania etykietek ,,świetnie, super doskonale”; zaczynaj zdania od: ,,udało ci się, patrzę na ciebie, widzę, co robisz...”
  3. Formułuj zdania w drugiej osobie i odwołuj się do konkretów.
    Zamiast pochwały ,,Joasiu bardzo ładnie postąpiłaś”, które nie odwołuje się do szczegółów dotyczących działania dziecka  powiedź ,,Znalazłaś i oddałaś długopis koleżance. Pomogłaś jej”.
  4. Nie nadużywaj sformowań oceniających, jednak od czasu do czasu nie zaszkodzą, częściej stosuj pochwały opisujące.
  5. Używaj pochwał opisujących wartości: ,,To było użyteczne”; ,,To było rozsądne”, ,,Okazałeś uprzejmość”.

Za co należy chwalić?

  1. Za atuty i mocne strony
  2. Za wysiłki, postępy i dokonania
  3.  Za to, że dziecko współpracuje z innymi.


Mała sonda - Czy dzieci lubią być chwalone?
Maksio, 6 lat

  • Jesteś chwalony - tak.
  • Za co? - czasami dużo sprzątam
  • Jak się wtedy czujesz? - dobrze
  • Czy to jest przyjemne uczucie? - tak
  • Dostajesz kary? - czasami tak
  • Kary są w porządku? - nie
  • Myślisz, że chwalenie jest lepsze od karania? - tak
  • Dlaczego? - kara to siedzenie w pokoju
  • Dzieci trzeba chwalić? - jak coś dobrze zrobią, to tak
  • A ty chwalisz kogoś? - tak
  • Kiedy chwalisz tę osobę? - jak nie mogę czegoś narysować, a tata albo mama mi pomagają.

Mateusz, 6 lat

  • Rodzice Ciebie chwalą? - tak
  • Za co Ciebie chwalą?- za sprzątanie, że zjadam obiad
  • A lubisz jak ktoś Ciebie chwali? - lubię
  • Co wtedy czujesz? - jest mi miło
  • W przedszkolu Pani Ciebie chwali?- czasami tak
  • A inne dzieci?- też.

Zuzia, 6 lat

  • Co jest lepsze, chwalenie, czy karanie? - chwalenie
  • Dlaczego? - bo to jest lepsze od kary
  • A po co jest kara? - żeby ktoś przemyślał sprawę, jak jest niegrzeczny
  • Kara działa dobrze, czy źle? - dobrze
  • A ty jak reagujesz, kiedy ktoś cię chwali? - cieszę się
  • Często jesteś chwalona? - czasami
  • A przez kogo? - mamę i tatę, babcię i dziadka
  • Jak czuje się ktoś, kogo nikt nie chwali? - bardzo smutno
  • Dlaczego? - bo nie robi dobrych uczynków.

Kacper, 5 lat

  • Jak się czujesz, kiedy ktoś cię chwali?- świetnie
  • A co jest lepsze - chwalenie czy karanie? - chwalenie
  • Czy kara dobrze działa? - nie
  • Dlaczego? - bo kara źle działa, znowu można być niegrzecznym
  • Kto Cię chwali?- tata i mama
  • Dlaczego pochwały są potrzebne? - żeby być grzecznym
  • W przedszkolu Pani Ciebie chwali? - tak
  • Za co? - za bycie grzecznym, że jestem miły, że nie biję dzieci.

Opracowała :mgr  Anna Meyka
na podstawie tekstu A. Gutek., Kiedy pochwała bywa szkodliwa oraz  I. Farenholc ,,Bez pochwał dziecko czuje się okropnie”, ,,Sens” -  magazyn psychologiczny,  nr 2 (luty) 2010 r.